Door: Rein Swart
Ziggy Klazes van Nieuwe Teisterbant begint de feestelijke presentatie van Struikelbank, de winnaar van de tweede Haarlemse debuutprijs, met de opmerking dat er gasten waren die bij het betreden van de Doelenzaal van de Stadsbibliotheek Haarlem dachten ze op een accountantsfeestje terechtgekomen waren. Het grote aantal in accountants in de volle zaal heeft dan ook te maken met de achtergrond van de schrijver. Nadat Ziggy de procedure nog eens heeft uitgelegd en Henriëtte Adema van de Stadsbibliotheek heeft bedankt voor haar coördinerende werkzaamheden, mag de prijswinnaar naar voren komen.
Uitreiking Haarlemse DebuutprijsVoormalige accountant Kalkman zegt dat het moeilijk is je eigen werk te beoordelen en voelt zich daarom gesteund door het oordeel van de jury. Hij vindt zijn roman nu ook mooier. Hij verwelkomt zijn moeder die, hoewel hij zelf beseft dat de uitdrukking enigszins wonderlijk is, het zaadje heeft geplant, vervolgens zijn vriend Felix Rottenberg, die het eerste exemplaar in ontvangst zal nemen, zijn vrouw Dini en Fred Daane die de stille kracht achter zijn roman was. Fred is zelf ook met een boek bezig maar zal helaas niet kunnen meedoen aan de Haarlemse debuutprijs, omdat hij niet in Haarlem woonachtig is. Ziggy roept dat hij zich wel op een adres kan inschrijven. Dat kan dan wel bij mij, zegt Sybren gevat.
Struikelbank speelt zich af in een periode van zes weken in het jaar 2009, gaat over de kredietcrisis en is deels gebaseerd op ervaring en deels op fantasie. Kalkman heeft zich erover verwonderd dat de volkswoede tegen banken, maar vooral tegen toezichthouders en professoren is uitgebleven, maar noemt niet de Occupy beweging die toch even heel hard aan de bel heeft getrokken. Het spannende verhaal staat voor hem op de voorgrond. Hij verwijst naar de lezing Het raadsel van de verstaanbaarheid van jurylid P.F.Thomése die stelt dat het aantal verkochte boeken tegenwoordig als bewijs geldt voor de kwaliteit. Hoewel Thomése zich daarover kritisch uitlaat, is de stelling voor Kalkman een oproep aan de aanwezigen om die toch vooral waar te maken.
Felix Rottenberg ontvangt eerste exemplaarFelix Rottenberg neemt het eerste exemplaar in ontvangst. Hij is verheugd de moeder van Sybren op de eerste rij te zien zitten, verwelkomt alle accountants en prijst de bibliotheken voor hun goede werk. Zijn vriendschap met Sybren kende veel lagen en fasen. Toen Felix ooit in het ziekenhuis lag, schreef Sybren hem dat de vader van Felix en zijn moeder op dezelfde school gezeten hadden en dat hij haar aantrekkelijk vond, hetgeen de moeder van Sybren overigens meteen weerspreekt. De eerste ontmoeting kwam tot stand toen Rottenberg De Populier overnam van Huub Oosterhuis en Sybren als accountant hem op de hoogte bracht van de financiële toestand. Hij was elegant door zijn zachte praten en persoonlijke toon, een ambachtsman en raadgever. Later bij KPMG werd Sybren geassisteerd door ene Botteman die zo in de roman Karakter van Bordewijk zou passen. Met potlood en gum maakte hij andere rangschikkingen als dat nodig was.
Struikelbank is een roman en een detective ineen, met een mooie beeldtaal, zonder overdreven beeldspraak en men verdrinkt er niet in. De zachtaardigheid van Sybren komt naar voren maar ook diens vlijmscherpe observaties. De verwondering en de fantasie komen steeds verrassend om de hoek kijken. Sybren bewondert de Italiaanse schrijver Gadda (1893-1973). Het motto van Struikelbank is ook aan hem ontleend. Onvoorziene rampen komen niet over ons, ze staan in een context.
In Struikelbank wordt het moderne kapitalisme onder de loep genomen. Kalkman zag het in de loop der jaren veranderen in een casino-kapitalisme. Rottenberg spreekt van een monsterverbond van slechte slapers, mensen die iets te verbergen hadden. Net als Kalkman verbaasde hem het gebrek aan volkswoede over de financiële wereld na het gesol met klanten, terwijl er toch duidelijke wetenschappelijke signalen waren, zoals van John Gray, dat er iets mis ging. Hij vindt het belangrijk om de moed te hebben tegen de stroom in te zwemmen, de eigen intuïtie te volgen en bondgenoten te zoeken. Rottenberg noemt nog de bizarre moord in het Theepaviljoen in het Vondelpark als mogelijk onderwerp voor een nieuw boek van Kalkman.
Vervolgens leest Kalkman een fraai fragment voor uit het begin van Struikelbank waarin de gepensioneerde accountant Rob van Dam nog iets probeert te redden na de zelfmoord van een slachtoffer van financiële producten. Hij bezoekt een drukke Amsterdamse kroeg en voert een hilarisch gesprek met kroegbaas Ton.
Lotte Sluyser, Marijke ten Hacken en Henriëtte AdemaLotte Sluyser overhandigt Kalkman het eerste pakket van zijn boeken. Ze vertelt dat de bibliotheek het schrijven en lezen wil stimuleren en dat er een digitale website in de maak is waarop debutanten hun werk kunnen plaatsen. Die krijgt zelfs misschien landelijke navolging.
